SREDNJOŠKOLCE NA KRAJU GODINE ČEKA VELIKA PROMENA: Priprema počinje već sada! Evo koju će od 3 mature polagati

Kako kažu iz Ministarstva prosvete, očekuje se da predlog zakona u kojem se nalaze ove izmene, već krajem meseca bude na dnevnom redu Skupštine Srbije, ali će se, kako je ranije saopšteno, velika matura prvi put polagati 2021. godine, dok će dve godine ranije biti urađena kao proba.

To bi značilo da će generacija srednjoškolaca koja je sada krenula u prvi razred, prema predloženim izmenama zakona, biti prva koja će polagati maturu na kraju školovanja, odnosno moći će da upiše fakultet bez polaganja prijemnog ispita.

- Na osnovu položene opšte mature, učenik može da se upiše u visokoškolsku ustanovu bez polaganja prijemnog ispita, osim ispita za proveru sklonosti i sposobnosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje - navodi se u članu 61. ovog predloga, koji je Vlada Srbije usvojila u ponedeljak.

Kako je saopštilo Ministarstvu prosvete, nov koncept državne mature treba da unapredi kvalitet srednjeg obrazovanja i omogući prohodnost učenicima na sledeće nivoe obrazovanja.

Kako će izledati samo polaganje, odnosno, koji predmeti će biti na testu, zavisi od toga koju srednju školu učenik pohađa, tako da je predlogom zakona predviđeno nekoliko "vrsta" te mature - opšta matura, stručna i umetnička matura, završni ispit srednjeg stručnog obrazovanja i specijalistički i majstorski ispit. Evo kako će to izledati.

Opšta, stručna i umetnička matura

Ovim izmenama predviđeno je da se opšta matura polaže nakon završene gimnazije i četvrte godine srednje stručne, odnosno umetničke škole. Nakon položene mature, učeniku se izdaje dokument kojim on može da upiše visokoškolsku ustanovu bez polaganja prijemnog ispita, osim ispita za proveru sklonosti i sposobnosti.
Stručnom i umetničkom maturom proveravaju se usvojena znanja i veštine u okviru odgovarajućeg zanimanja, a učenici koji žele da nastave obrazovanje u istoj naučnoj, stručnoj ili umetničkoj oblasti na strukovnim ili akademskim studijama to mogu učiniti bez polaganja prijemnog ispita.
Međutim, ukoliko želi da upiše studije iz neke druge oblasti on mora da položi određene predmete opšte mature, koje utvrdi visokoškolska ustanova.

Dualno obrazovanje i trogodišnji stručni profili

- Kandidat nakon završenog trogodišnjeg srednjeg stručnog obrazovanja po dualnom modelu ima pravo na polaganje stručne mature ili opšte mature ukoliko je savladao program za sticanje kompetencija potrebnih prema programu mature - navodi se u predloženim izmenama zakona.
Međutim, kako se dalje objašnjava, kandidat ovo pravo stiče najmanje dve godine nakon završenog srednjeg obrazovanja.
Kako kažu u Ministarstvu, način na koji bi se velika matura realizovala opisan je u Konceptu završnih ispita u srednjem obrazovanju.

Opšta matura sastoji se od obaveznog i izbornog dela. Tako će učenici polagati srpski, odnosno maternji jezik, onima koji imaju matematku duže od dve godine drugi predmet biće matematika, dok će se treći birati sa Liste opšteobrazovnih predmeta, a to mogu da budu: fizika, hemija, biologija, istorija, geografija, strani jezik i srpski kao nematernji jezik. Oni koji matematiku nemaju poslednje dve godine srednje škole, sa Liste će birati i drugi predmet.

Izborni deo opšte mature podrazumeva da učenici polažu i dodatne ispite, ukoliko žele da prošire svoje mogućnosti pri upisu, a mogu polagati bilo koji predmet sa Liste obaveznih predmeta i liste stranih jezika, koji nisu polagali u okviru obavezenog dela.

Nivoi znanja i veština

Kako se navodi u Konceptu, ispiti bi se pravili na dva nivoa, od kojih "B" nivo podrazumeva osnovni i srednji standard koji polažu svi učenici, a "A" napredni standard, koji polažu samo oni koji ga unapred prijave.
Visokoškolske ustanove same postavljaju uslove za konkurisanje, tako da one kao kriterijum mogu zahtevati i napredan nivo znanja na određenom ispitu, odnosno položen "A" test.
Nakon završetka četvorogodišnje srednje stručne škole, kao obavezni se polažu srpski i matematika, za one koji imaju matematiku u poslednje dve godine, odnosno predmet sa Liste za one koji je nemaju. Kao treći predmet, polaže se stručni ispit, koji podrazumeva i teorijsko znanje i maturski praktičan rad.

Umesto stručnog dela, oni koji polažu umetničku maturu imaju i umetnički ispit, iz stručnog i teorijskog dela. Oni koji žele, mogu da polažu i dodatne ispite sa Liste, ali nisu u obavezi da to čine.

Završni ispit u trogodišnjem srednjem stručnom obrazovanju sastoji se iz pisane teorijske pripreme za izradu praktičnog dela i praktičnog ispita. Ispitnu komisiju u tom slučaju čine nastavnici glavnih stručnih predmeta i jedan eksterni član, predstavnik poslodavaca.

Đaci koji nakon završene trogodišnje škole žele da upišu visokoškolske ustanove, moraju da nadoknade četvrtu godinu školovanja redovnim ili vanrednim pohađanjem nastave četvrtog razreda obrazovnog profila koji je potreban za upis na željeni fakultet, u skladu sa zakonom.
Bodovanje

Prema aktuelnom modelu, opšti uspeh iz srednjeg obrazovanja se boduje sa maksimalno 40 poena, dok prijemni ispit donosi maksimalno 60 bodova.
Ukoliko bi ispiti sa opšte mature zamenili prijemni ispit, onda bi oni donosili ukupno 60, a visokoškolske ustanove bi određivale koje ispite sa opšte mature bi uzimali kao zamenu za prijemni, uslove za konkurisanje, kao i da li će kandidati biti u obavezi da polažu dodatni ispit za proveru posebnih sklonosti i sposobnosti.

Kao razlozi koji opravdavaju uvođenje sistema državnih matura navodi se to što postojeća praksa nije standardizovana, dovodi učenike u višestruko nepovoljnu situaciju - oni moraju da donesu odluku o tome šta će upisati i pre nego što znaju da li će imati dovoljno poena, a onima koji planiraju da polažu prijemni na više fakulteta, uvećavaju se obaveze, uloženo vreme i troškovi.

Takođe, učenici koji žive daleko od univerzitetskih centara sada su u nepovoljnom položaju, jer moraju da putuju i imaju dodatne troškove, a samim tim manje im je dostupna pripremna nastava.